Αναδεικνύονται οι Δυτικοί Λόφοι της Ακρόπολης

Ομόφωνα εγκρίθηκε κατά τη συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου το πλαίσιο έργων και εργασιών σχετικά με την ανάπλαση, αποκατάσταση και ανάδειξη του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου των Λόφων Πνυκός, Νυμφών και Μουσών-Φιλοπάππου (Δυτικών Λόφων) Ακρόπολης Αθηνών. 

Η περαιτέρω προστασία και η ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα, σε συνδυασμό με την ασφάλεια των επισκεπτών και την καθαριότητα του χώρου λόγω μεγάλης επισκεψιμότητας, καθώς πρόκειται για ελεύθερους χώρους προσβάσιμους όλο το εικοσιτετράωρο. Στο πλαίσιο αυτό προωθείται η Προγραμματική Σύμβαση Πολιτισμικής Ανάπτυξης μεταξύ του ΥΠΠΟΑ, του Δήμου Αθηναίων και της εταιρείας Ο.Τ.Α. «Εθνικός Κήπος-Μητροπολιτικό Πάρκο Α.Ε», με αντικείμενο την «Ανάπλαση, αποκατάσταση και ανάδειξη των Δυτικών Λόφων Ακρόπολης». 

Όπως δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη «στους Λόφους της Πνύκας, των Νυμφών και των Μουσών-Φιλοπάππου αποτυπώνεται και τεκμαίρεται η ιστορία της αρχαίας Αθήνας στη μεγάλη της διαχρονία. Από την Πνύκα και το μνημείο του Φιλοπάππου, μέχρι τα πλακόστρωτα του Πικιώνη και το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου του Λουμπαρδιάρη, οι δασώδεις λόφοι στα δυτικά της Ακρόπολης ταυτίζονται με την εξέλιξη της πρωτεύουσας στο πέρασμα του χρόνου. Η προστασία, η ανάπλαση και η ανάδειξη του σημαντικού αυτού αρχαιολογικού χώρου, έκτασης 650 περίπου στρεμμάτων, καθώς και των μνημείων που περιλαμβάνονται σε αυτόν, αποτελεί ένα ακόμη βήμα στην αναβάθμιση του αρχαιολογικού περιβάλλοντος της Αθήνας. Προηγήθηκε η Προγραμματική Σύμβαση ανάμεσα στο Υπουργείο Πολιτισμού και τον Δήμο Αθηναίων για την ανάδειξη της Ακαδημίας Πλάτωνος. Μαζί με τον Δήμο, με διακριτές τις αρμοδιότητες των δύο φορέων, συνεργαζόμαστε προκειμένου οι Δυτικοί Λόφοι να αποτελούν έναν χώρο ιστορίας, πρασίνου και αναψυχής, μία μοναδική εμπειρία για τον περιπατητή. Με την ολοκλήρωση των έργων ο αναπεπταμένος αρχαιολογικός χώρος των Δυτικών Λόφων της Ακρόπολης αποδίδεται αναβαθμισμένος, αναδεδειγμένος και ασφαλής για την ανάπαυση και απόλαυση των επισκεπτών του». 

Ο Δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης δήλωσε, «Η Αθήνα κάνει ακόμη ένα βήμα για την αναγέννηση των πλέον εμβληματικών περιοχών της. Δόθηκε το σήμα εκκίνησης για να ξεκινήσει η προσπάθεια να επαναφέρουμε, να προστατέψουμε και να αναβαθμίσουμε όλα εκείνα τα στοιχεία και τα χαρακτηριστικά του λόφου Φιλοπάππου που τον συνέδεσαν με την ιστορία, τον πολιτισμό αλλά και την σύγχρονη ζωή της Αθήνας. Είναι σημαντικό ότι και σε αυτήν την προσπάθεια, συντονιζόμαστε και οργανώνουμε τη δουλειά μας με το Υπουργείο Πολιτισμού για να καταλήξουμε στο καλύτερο αποτέλεσμα». 

Στόχος της Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτισμικής Ανάπτυξης είναι: 

• Η προστασία και ανάδειξη των μνημείων του αρχαιολογικού χώρου,   
• Η ασφάλεια των επισκεπτών και των μνημείων 
• Η βελτίωση και αναβάθμιση των υποδομών του, 
• Η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος (χλωρίδα και πανίδα) και η αρμονική  ένταξή του στο αρχαιολογικό τοπίο
• Η εξάλειψη των παραγόντων επικινδυνότητας (πυρκαγιά, κατολισθήσεις, επισφαλή σημεία διαδρομών, παραβατικότητα)
• Η υλοποίηση του συνολικού έργου, το οποίο προγραμματίζεται να διαρκέσει τέσσερα (4) έτη με συγχρηματοδότηση από το ΥΠΠΟΑ και τον Δήμο Αθηναίων, περιλαμβάνει πέντε υποέργα, στα οποία προβλέπεται η εκπόνηση μελετών και η εκτέλεση αντίστοιχων έργων από τους φορείς της Σύμβασης κατά την αρμοδιότητά τους: 

1. Δημιουργία και ανάπτυξη γεωχωρικής υποδομής των Δυτικών Λόφων με σύνταξη ψηφιακού τοπογραφικού και δημιουργία βάσεων ψηφιακών δεδομένων για όλα τα στοιχεία του αρχαιολογικού χώρου, του αναγλύφου και του δάσους.  

2. Λήψη άμεσων μέτρων προστασίας και αναβάθμισης των υποδομών, του εξοπλισμού, του πρασίνου και άρση των παραγόντων επικινδυνότητας. 

3. Εκπόνηση μελετών για όλα τα προβλεπόμενα έργα συντήρησης, επισκευής, αποκατάστασης και αναβάθμισης υποδομών, δικτύων, κτισμάτων και πρασίνου. 

4. Εκτέλεση των έργων που θα προκύψουν από τις ανωτέρω μελέτες και αφορούν στην επέκταση και τον εκσυγχρονισμό των δικτύων (άρδευσης, πυρόσβεσης, ηλεκτροδότησης), των διαδρομών, με έμφαση στην προσβασιμότητα των ΑΜΕΑ, στην αποκατάσταση των λιθόστρωτων Πικιώνη, στην επισκευή δύο βοηθητικών κτισμάτων του αναπαυτηρίου Πικιώνη, στη στερέωση επισφαλών τμημάτων βράχων και πρανών και στην εφαρμογή φυτοτεχνικής μελέτης για το δάσος. 

5. Αρχαιολογικές έρευνες και εργασίες που θα προκύψουν κατά την παρακολούθηση υλοποίησης όλων των έργων, αποκάλυψη, συντήρηση, ανάδειξη και προστασία μνημείων του αρχαιολογικού χώρου, όπως το Διατείχισμα, η Κρήνη της Πνύκας, συστάδες λαξευμένων στο φυσικό βράχο οικιών και λοιπών οικιστικών καταλοίπων που εντοπίζονται στο Λόφο της Πνύκας, πέντε υπόσκαφοι λαξευτοί θάλαμοι με διαχρονική χρήση κατά την αρχαιότητα, καθώς και επισκευή και συντήρηση του ναϋδρίου του Αγ. Δημητρίου Λουμπαρδιάρη. 

Τέλος, περιλαμβάνονται υπηρεσίες φύλαξης, καθαριότητας και συντήρησης του χώρου σε όλη τη διάρκεια της προγραμματικής σύμβασης. 

Οι Δυτικοί Λόφοι της Ακρόπολης 

Όταν ο επισκέπτης της Ακρόπολης των Αθηνών στέκεται στη νότια πλευρά του αρχαιολογικού χώρου αντικρίζει, μεταξύ άλλων , καταπράσινους λοφώδεις σχηματισμούς προς τα νοτιοδυτικά, μεταξύ των οποίων δεσπόζει το μνημείο του Φιλοπάππου. Είναι ο αρχαιολογικός χώρος των λόφων Πνύκας, Νυμφών και Μουσών-Φιλοπάππου (Δυτικών Λόφων), έκτασης 650 περίπου στρεμμάτων, που εντάσσεται στους ενοποιημένους περί την Ακρόπολη αρχαιολογικούς χώρους (ΦΕΚ 387/Β/5-7-1983) και στη ζώνη προστασίας (buffer zone) της Ακρόπολης ως μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Συμπεριλαμβάνεται επίσης στον Κατάλογο των Μνημείων της Ακρόπολης και των πέριξ αυτής Αρχαιολογικών Χώρων, που έχουν λάβει το Σήμα Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Κληρονομιάς (European Heritage Label).  

Η περιοχή οριοθετείται από τις οδούς Απ. Παύλου, Δ. Αιγινήτου, Οτρυνέων, Αγ. Μαρίνας, Ακάμαντος, Ακταίου, Αρακύνθου, Παναιτωλίου, Μουσών, Δράκου, Επιφάνους, Γαριβάλδη, Ροβέρτου Γκάλι και Απ. Παύλου και αποτελεί συγχρόνως ένα πολυσύχναστο χώρο περιαστικού πρασίνου της πρωτεύουσας και τόπος συνάθροισης για τα παραδοσιακά Κούλουμα της Καθαράς Δευτέρας.  

Περιλαμβάνει σημαντικές αρχαιότητες, μεταξύ των οποίων το συγκρότημα της Εκκλησίας του Δήμου της αθηναϊκής δημοκρατίας (Πνύκα), το Διατείχισμα, οικιστικά κατάλοιπα των αρχαίων δήμων Μελίτης και Κοίλης, την αρχαία οδό Κοίλης, το μνημείο του Φιλοπάππου, κατάλοιπα των ιερών Μουσαίου και Νυμφών, Πανός και Διός, τις «Φυλακές Σωκράτους» και τα «Κιμώνεια Μνήματα», νεκροταφεία γεωμετρικών, ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, βυζαντινά-μεταβυζαντινά ναϋδρια (Αγίου Δημητρίου Λουμπαρδιάρη, Αγίας Μαρίνας, Αγίου Κωνσταντίνου) και τα χαρακτηρισμένα ως νεώτερα μνημεία μοναδικά έργα του Δημήτρη Πικιώνη (λιθόστρωτα, αναπαυτήριο, άνδηρα, πράσινο) και το Εθνικό Αστεροσκοπείο, ενώ σχεδόν επιφανειακά εντοπίζεται πλήθος αρχαιοτήτων, όπως είναι φυσικό για την θέση του συγκεκριμένου χώρου, σε άμεση γειτνίαση με τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης και την Αρχαία Αγορά. 

Βασικές εγκαταστάσεις και υποδομές των Δυτικών Λόφων είναι οι διαδρομές επίσκεψης και οι θέσεις στάσης και θέασης, όπως το Άνδηρο Πικιώνη, το Belvedere Κοίλης και Μελίτης και ο περιβάλλων χώρος των μνημείων της Πνύκας και του Φιλοπάππου, με μοναδική θέα την ίδια την Ακρόπολη και τη Νότια Κλιτύ με τα μνημεία τους και τους γύρω αρχαιολογικούς χώρους, καθώς και τον πυκνοδομημένο σύγχρονο αστικό ιστό προς νότο έως τον Σαρωνικό.  

Ο αρχαιολογικός χώρος μετά τις παρεμβάσεις ανάδειξης της περιόδου 1997-2004, μέσω κυρίως κοινοτικών κονδυλίων, αποτελεί σημαντικό πόλο έλξης με διττό χαρακτήρα, καθώς εκτός από αρχαιολογικό χώρο με πλήθος σημαντικών μνημείων, αποτελεί ταυτόχρονα, λόγω της εκτεταμένης δασικής έκτασης, έναν από τους σημαντικούς χώρους αναψυχής για περιοίκους και επισκέπτες, με ελεύθερη πρόσβαση όλο το 24ωρο.