“Synthesis” από την Εθνική Λυρική Σκηνή

Το έργο Synthesis, μια νέα εικαστική επιτελεστική εγκατάσταση μακράς διάρκειας σε σύλληψη, σχεδιασμό και επιμέλεια της χορογράφου Τζένης Αργυρίου και του εικαστικού Βασίλη Γεροδήμου, έρχεται στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος στις 29, 30 και 31 Οκτωβρίου 2021. Το έργο, ανάθεση της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ, παρουσιάζεται στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης. 

Πάνω από 30 καλλιτέχνες από όλο το φάσμα των παραστατικών και των εικαστικών τεχνών με τη συμμετοχή σπουδαστών της Ανώτερης Επαγγελματικής Σχολής Χορού της ΕΛΣ συμπράττουν στη δημιουργία ενός έργου μακράς διάρκειας που συσχετίζει τις περίπλοκες διαδικασίες του εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα με την ίδια τη δημιουργία ενός πολυσύνθετου συλλογικού καλλιτεχνικού εγχειρήματος. 

To έργο δημιουργήθηκε μέσα από ιστορική και καλλιτεχνική έρευνα πολλών μηνών, παρουσιάζεται στη διάρκεια των τριών ημερών που παραπέμπουν εννοιολογικά στα τρία στάδια της Επανάστασης (μέθη του αρχικού ξεσπάσματος, εσωστρέφεια των επόμενων χρόνων, «κόπωση» της όψιμης περιόδου) και αποτελεί μια νέα ανοιχτού τύπου συλλογική «ανάγνωση» της επανάστασης.

Στη διάρκεια των τριών ημερών παρουσίασης του Synthesis στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, ο θεατής θα έχει τη δυνατότητα να κινηθεί μέσα στην εγκατάσταση, να παρακολουθήσει από διαφορετικές γωνίες θέασης διαφορετικές προσεγγίσεις, να καθορίσει τον χρόνο παραμονής του, να κάνει τη δική του σύνθεση και εντέλει να βιώσει θραύσματα της Επανάστασης στο «εδώ και τώρα».

Οι ώρες εισόδου κοινού στο Synthesis έχουν ως εξής: 19.30 (Παρασκευή), 12.00, 16.00, 19.30 (Σάββατο), 12.00, 16.00 (Κυριακή). H κάθε ζώνη παρουσίασης του έργου διαρκεί περίπου τρεις ώρες. Η παραγωγή υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για τη δημιουργία του επετειακού προγράμματος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821.

Το έργο Synthesis είναι μια εικαστική επιτελεστική εγκατάσταση μακράς διάρκειας (περφόρμανς-εγκατάσταση) που καταπιάνεται με την πολυσύνθετη έννοια της Επανάστασης. Οι περίπλοκες συνθήκες της οργάνωσης και διεξαγωγής της Επανάστασης, συμφωνίες, συνεργασίες, αντιφάσεις, ρήξεις, ανατροπές, αβεβαιότητες και υπερβάσεις, συσχετίζονται με τη δημιουργία ενός πολυσύνθετου συλλογικού καλλιτεχνικού εγχειρήματος, μιας παρτιτούρας που εμπλέκει συντελεστές από τις εικαστικές, τις παραστατικές τέχνες και τις κοινωνικές επιστήμες.

Η μεταμόρφωση της Εναλλακτικής Σκηνής σε χώρο εργοταξίου, όπου τα όρια μεταξύ «παρασκηνίου» και «προσκηνίου» γίνονται διαπερατά, αναδεικνύει τη σημασία των αόρατων σταδίων της καλλιτεχνικής έρευνας, τα οποία δεν ακολουθούν μια αυστηρά γραμμική πορεία, ώστε να μετακινηθούμε από μια μονοδιάστατη, στατική και διδακτική αφήγηση της Ελληνικής Επανάστασης σε μια προσωπική, πολλαπλή και εμβυθιστική ανάγνωσή της.

Οι επιμελητές, στην αρχική σύλληψη του έργου τον Οκτώβριο του 2020, συμπεριέλαβαν μια μεγάλη ομάδα συντελεστών από διαφορετικούς καλλιτεχνικούς χώρους και επιστημονικά πεδία. Έτσι, συστάθηκε μια «ομάδα ανάγνωσης» που βασίστηκε σε μια συλλογική διαδικασία ιστορικής και καλλιτεχνικής έρευνας η οποία ξεκίνησε με μια σειρά συζητήσεων όπου ιστορικοί και ερευνητές παρουσίασαν αρχεία, τεκμήρια, επιστολές, ποιήματα, γκραβούρες κλπ., αναδεικνύοντας διαφορετικές πλευρές της Ελληνικής Επανάστασης και θέτοντας ένα πλήθος ερωτημάτων (καθημερινή ζωή, οικονομική διαχείριση, διαφθορά, ταυτότητα κλπ.). 

Με πρωταρχική συνθήκη την αδυναμία να «εξαντλήσουμε» την ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης, οι συντελεστές οικειοποιήθηκαν κάποια κομμάτια από αυτές τις προτεινόμενες πηγές και ανέλαβαν να δημιουργήσουν ένα ή περισσότερα «θραύσματα», δηλαδή αποσπασματικές αφηγήσεις που συνθέτουν τη δική τους εικόνα χωρίς να ακολουθούν μια κοινή λογική ή μέθοδο.

Όλα αυτά τα διαφορετικά κομμάτια της δημιουργίας συντίθενται σε ένα μεγαλύτερο «σκορ» (score), ή παρτιτούρα, που ενεργοποιείται με τους συντελεστές να υπερβαίνουν τα όρια της πρακτικής τους και να συμμετέχουν στο σύνολο των δράσεων, ανεξάρτητα από την ιδιότητά τους, δημιουργώντας μια ανοιχτού τύπου συλλογική ανάγνωση της Επανάστασης.

Αυτή η παρτιτούρα ενσωματώνει την εικαστική εγκατάσταση και την περφόρμανς μεγάλης διάρκειας σε νέο συλλογικό σώμα που «απελευθερώνει» ιστορικά τους καλλιτέχνες από αυστηρές καλλιτεχνικές συμβάσεις. Με τη σειρά του, ο θεατής καλείται να παρακολουθήσει από διαφορετικές γωνίες θέασης, να καθορίσει τον χρόνο παραμονής του και εντέλει να κάνει τη δική του σύνθεση.

Στο Synthesis, η συνεχής μεταμόρφωση της εγκατάστασης ορίζει το έργο όχι μόνο χωρικά, δηλαδή ως προς τον χώρο ενεργοποίησης των επιτελεστικών θραυσμάτων, αλλά και από την άποψη της χρονικότητάς του. Χρονικά, αυτή η διαδικασία παραπέμπει σε τρία στάδια τα οποία αντιστοιχούν στις τρεις ημέρες που παρουσιάζεται το Synthesis στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ: η πρώτη μέρα αποδίδει τη μέθη του αρχικού ξεσπάσματος της Επανάστασης, η δεύτερη εξετάζει την εσωστρέφεια των επόμενων χρόνων και η τρίτη μας οδηγεί στην «κόπωση» της όψιμης περιόδου. Όσοι συμμετέχουν στο Synthesis δεν παρουσιάζονται ως μεμονωμένοι ήρωες απογυμνωμένοι από αμφιβολίες, επιθυμίες και ανάγκες, αλλά περνούν μέσα από διάφορα στάδια.
Τέλος, η ίδια η δομή της εγκατάστασης αποτελείται από θραύσματα, κομμάτια σκηνικών που έχουν χρησιμοποιηθεί σε παραγωγές όπερας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο παρελθόν και, μέσα από αυτή τη χειρονομία, αποκτούν μια νέα ταυτότητα. Κάτω από διαφορετικές παραμέτρους, οι Έλληνες αγωνιστές χρησιμοποιούν επίσης υλικά που βρίσκουν γύρω τους για να φτιάξουν αυτοσχέδια όπλα και σημαίες. Μάλιστα, τα κύρια χρώματα της εγκατάστασης παραπέμπουν στις πρώτες σημαίες των επαναστατών. Η «ανασκαφή» των υλικών από την αποθήκη της Εθνικής Λυρικής Σκηνής δείχνει μια πρόθεση ενδοσκόπησης και επαναδιαπραγμάτευσης της ταυτότητάς μας και του συστήματος στο οποίο δρούμε, αντιλαμβανόμενοι ότι οποιαδήποτε προσπάθεια δημιουργίας και αφήγησης εξαρτάται από την «υλικότητα» που έχουμε στη διάθεσή μας. 
 
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία παραγωγής του Synthesis μπορείτε να επισκεφτείτε την επίσημη ιστοσελίδα του έργου η οποία περιλαμβάνει συνεντεύξεις, ηχητικά αποσπάσματα, βίντεο, καθώς και φωτογραφίες με το ψηφιακό αποτύπωμα της ιστορικής και καλλιτεχνικής έρευνας. 

photo: Μπάμπης Μακρίδης